محلهی انقلاب یکی از محلات مرکز تهران است. در این منطقه کتابفروشی های متعدد و کافههای بسیار زیاد وجود دارد. محلهی انقلاب بورس کتاب تهران است و دارای تعداد بسیار زیادی فروشگاه و پاساژهای کتابفروشی میباشد. بنابراین بافت این محله تا حدود بسیار زیادی تجاری-اداری هست. اما در کوچههای آن منازل مسکونی که ترکیبی از خانههای قدیمی و نوساز هستند مشاهده میشود. نکته دیگر در مورد این محله تعدد خوابگاه های دانشجویی است که به دلیل نزدیکی به دانشگاهها در اینجا تاسیس شدهاند. نام پیشین خیابان انقلاب ، خیابان شاهرضا بوده است که پس از پیروزی انقلاب این خیابان به انقلاب تغییر نام داده شده است. متاسفانه در این محله فضای سبزی وجود ندارد، نبود فضای سبز و تردد بسیار زیاد محلهی انقلاب را به یکی از محلاتی تبدیل کرده است که معمولا شاخص آلودگی بالایی دارند.
محله انقلاب تهران کجاست؟
تاریخچه محله انقلاب
خیابان انقلاب اسلامی در واقع از پُر شدن حندق شمالی تهران پدید آمد. دروازۀ یوسفآباد در محدودۀ پل کالج بود و زمینهای محلۀ انقلاب در محدودۀ گوشۀ شمال غربی دارالخلافۀ ناصری بودند. بخش جنوبی این زمینها تقریبا در محدودۀ میدان و محلۀ پاستور جزو اراضی خالصه بود و به حکومت تعلق داشت. بخشی نیز به نام املاک نصرتآباد قدیم خوانده میشد.
خیابان انقلاب پس از احداث با نام شاهرضا، و میدان آن به نام 24 اسفند معروف بود و گاهی مردم به آن میدان مجسمه هم میگفتند. پس از انقلاب اسلامی، خیابان و میدان بدین نام نامیده شدند و محله نیز متأثر از همین نام خوانده میشود. خیابان، میدان و محله در پیوند با دانشگاه تهران نام و نشان یافتهاند و از آنجا که در جریان انقلاب اسلامی، روبروی دانشگاه تهران محل بسیاری از وقایع مربوط به انقلاب اسلامی و نظاهرات توسط دانشجویان دانشگاه تهران بوده است، در این زمینه شهرت یافته است.
خیابان اصلی که از برکت دانشگاه تهران، با معدود کتاب فروشیهایی مثل دهخدا که امروزه تعطیل شده است، خوارزمی، طهوری، امیرکبیر، گوتنبرگ، زمان، روزبهان، سپهر، پیوند و پرهام شکل فرهنگی به خود گرفت وجود دو سینما سانترال (مرکزی) و اونیورسال (پارس) باعث بهوجود آمدن اغذیه فروشیهای زیادی شده بود.
عکاسی ظریفیان هم جزو عکاسیهای پر خاطره این محله بود. وجود درختهای بلند وسط خیابان که امروزه به خط (بی.آر.تی) تبدیل شده به خیابان جلوه خاصی داده بود. با رونق دانشگاه تهران و تقاضای بیشتر دانشجویان برای کتاب و وقوع انقلاب اسلامی، این خیابان شکل فرهنگیتری به خود گرفت و بیشتر اغذیه فروشیها و همچنین کافهها مانند هاکوپیان، کافه خلیفه و کافه پاندورا به کتاب فروشی تبدیل شدند. (منبع)
اماکن عمومی و شاخص:
خانه رستم گیو: رستم گیو از نمایندگان مجلس شورای ملی سابق است که در سال 1300 خانه خود را بنا کرد و اکنون این ساختمان خانه فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهی است.
مسجد سجاد: مسجد سجاد از بناهای تاریخی ساخته شده در دوره پهلوی دوم، با مساحت 620 متر مربع است. معماری این بنا متأثر از سبک اصفهانی بوده و همانند دیگر مساجد دارای صحن، شبستان و گنبد است. بدنه بنا آجری و دارای ازاره سنگی است. در بخش جنوبی مسجد، کتیبهای به چشم میخورد، که از زیباییهای آن به شمار میرود. استفاده از طرحهای تزیینی مقرنس و کاربندیهای زیبا در واقع نشان از ذوق و سلیقه استاد حسین لرزاده دارد. این بنا دارای دو طبقه و زیرزمین است و از تزیینات به کار رفته در بنا میتوان از کاشی کاری، خطاطی، کتیبه نویسی، گرهچینی و یزدیبندی نام برد. مطابق کتیبۀ بنا، طراح آن استاد حسین لرزاده و معمار آن حسینعلی ایزدمهر و کاشیکار آن محمد گودرزیان بوده است.
ساختمان شهدای ژاندارمری (نیروی انتظامی) و شیرینیفروشیهای فرانسه و امپریال (ادوارد)، بدنۀ خیابان انقلاب به عنوان پایگاه فرهنگی تهران در عرصۀ کتابفروشی، میدان انقلاب و خیابان فلسطین (کاخ) از مهمترین اماکن محلهاند.